Slaapmutsje – Goudpapaver – Eschscholzia californica
Slaapmutsje - Eschscholzia californica
Wat is het slaapmutsje?
Het slaapmutsje (Eschscholzia californica) is een bloeiend kruid van de familie van de klaproos (papaver). Omwille van zijn mooie bloem wordt hij ook wel goudpapaver genoemd, een plant die prachtig staat in elke tuin. Maar de goudpapaver is meer dan een weelderige sierplant. Hij is niet alleen eetbaar, hij helpt ook om beter te slapen zonder verslavend te zijn.
Het slaapmutsje en zijn verschillende benamingen
De wetenschappelijke benaming Eschscholzia californica werd gekozen door de dichter en botanicus Adelbert van Chamiso (1781-1836) ter ere van zijn vriend Johann Friedrich von Eschscholz, professor in de geneeskunde en anatomie, bioloog en verwoed plantenverzamelaar die enkele botanische boeken heeft geschreven. De naam californica verwijst uiteraard naar het land van oorsprong van het slaapmutsje.
De Nederlandse benaming slaapmutsje en de Duitse benaming Schlafmützchen verwijzen naar het feit dat deze plant rustgevend en slaapverwekkend is. Verder wordt er ook verteld dat de kelk na het ontluiken van de bloem wel iets weg heeft van een ouderwetse slaapmuts of nog, dat de bladeren van de bloemen sluiten bij het vallen van de avond om zich te beschermen tegen de kou.
De naam goudpapaver verwijst dan weer naar de goudgele kleur van de bloem en naar het feit dat deze plant behoort tot de familie van de klaprozen (papavers). In het Engels spreken we van de Californian poppy of de golden poppy waarbij het woord poppy verwijst naar het poppend geluid van de zaaddozen als ze hun zaadjes vrijgeven en krachtig wegslingeren.
Vindplaats en afkomst van het slaapmutsje
De goudpapaver groeit al sinds oudsher in het wild in de zuid-westerse kustgebieden van Noord-Amerika. Deze bloem is trouwens het officiële bloemensymbool van Californië. Ze wordt tegenwoordig zowat overal ter wereld gekweekt omwille van haar prachtige bloemen. Zo kleuren ze nu de tuinen in verschillende kleuren.
De goudpapaver houdt van zonnige droogte. Ze groeit het best op arm, goed doorlatend grasland, liefst in volle zon. Maar ze laat zich ook gemakkelijk kweken op alle soorten grond. Ze verdraagt een zeeklimaat en overleeft soms milde winters, maar geen schaduw.
Beschrijving van het slaapmutsje
Het slaapmutsje is een kleine eenjarige of kortlevende, winterharde plant die zo’n 20 tot 60 cm groot wordt. De stengels zijn eerst liggend en gaan vervolgens rechtop staan. De grijs- tot blauwgroene bladeren zijn gedeeld en varenachtig. De alleenstaande, komvormige bloemen zijn 5 tot 7 cm groot en bloeien van juni tot laat in de herfst. De wilde soort is zijdeachtig en goudgeel tot oranje van kleur. Je vindt tegenwoordig ook cultivars met witte, room-gele, roze of mauve, enkel of gevulde bloemen.
Ze bedekken graag grote gebieden en zorgen zo voor een prachtig geel bloementapijt. Zodra het nat, bewolkt of donker wordt, gaan de bloemen dicht.
Na de zomer worden de bloemen vervangen door slanke, gegroefde zaaddozen van 7 tot 10 cm lang die zich krachtig openen door middel van twee kleppen.
Het slaapmutsje doorheen de geschiedenis
Van de goudpapaver wordt enkel het bovengronds deel (herba) van het kruid gebruikt dat geoogst wordt tijdens de bloeiperiode.
De belangrijkste inhoudstoffen van het slaapmutsje
In het slaapmutsje bevinden zich diverse soorten chinoline-alkaloïden die sterk gelijken op deze van papavers. Maar hun werking is anders, de alkaloïden van het slaapmutsje zijn niet verslavend. Verder bevat de goudpapaver ook nog flavonolglycosiden zoals rutine, en een kleine hoeveelheid bitterstoffen, fytosterolen, carotenoïden en cyanogeenglycosiden.
De heilzame werking van het slaapmutsje
Als je goudpapaver wenst te combineren met medicijnen of andere kruiden, raadpleeg steeds je arts of een fytotherapeut die gespecialiseerd is in fytotherapeutische Eschscholziapreparaten.
Wat is het slaapmutsje?
Het slaapmutsje (Eschscholzia californica) is een bloeiend kruid van de familie van de klaproos (papaver). Omwille van zijn mooie bloem wordt hij ook wel goudpapaver genoemd, een plant die prachtig staat in elke tuin. Maar de goudpapaver is meer dan een weelderige sierplant. Hij is niet alleen eetbaar, hij helpt ook om beter te slapen zonder verslavend te zijn.
Het slaapmutsje en zijn verschillende benamingen
De wetenschappelijke benaming Eschscholzia californica werd gekozen door de dichter en botanicus Adelbert van Chamiso (1781-1836) ter ere van zijn vriend Johann Friedrich von Eschscholz, professor in de geneeskunde en anatomie, bioloog en verwoed plantenverzamelaar die enkele botanische boeken heeft geschreven. De naam californica verwijst uiteraard naar het land van oorsprong van het slaapmutsje.
De Nederlandse benaming slaapmutsje en de Duitse benaming Schlafmützchen verwijzen naar het feit dat deze plant rustgevend en slaapverwekkend is. Verder wordt er ook verteld dat de kelk na het ontluiken van de bloem wel iets weg heeft van een ouderwetse slaapmuts of nog, dat de bladeren van de bloemen sluiten bij het vallen van de avond om zich te beschermen tegen de kou.
De naam goudpapaver verwijst dan weer naar de goudgele kleur van de bloem en naar het feit dat deze plant behoort tot de familie van de klaprozen (papavers). In het Engels spreken we van de Californian poppy of de golden poppy waarbij het woord poppy verwijst naar het poppend geluid van de zaaddozen als ze hun zaadjes vrijgeven en krachtig wegslingeren.
Vindplaats en afkomst van het slaapmutsje
De goudpapaver groeit al sinds oudsher in het wild in de zuid-westerse kustgebieden van Noord-Amerika. Deze bloem is trouwens het officiële bloemensymbool van Californië. Ze wordt tegenwoordig zowat overal ter wereld gekweekt omwille van haar prachtige bloemen. Zo kleuren ze nu de tuinen in verschillende kleuren.
De goudpapaver houdt van zonnige droogte. Ze groeit het best op arm, goed doorlatend grasland, liefst in volle zon. Maar ze laat zich ook gemakkelijk kweken op alle soorten grond. Ze verdraagt een zeeklimaat en overleeft soms milde winters, maar geen schaduw.
Beschrijving van het slaapmutsje
Het slaapmutsje is een kleine eenjarige of kortlevende, winterharde plant die zo’n 20 tot 60 cm groot wordt. De stengels zijn eerst liggend en gaan vervolgens rechtop staan. De grijs- tot blauwgroene bladeren zijn gedeeld en varenachtig. De alleenstaande, komvormige bloemen zijn 5 tot 7 cm groot en bloeien van juni tot laat in de herfst. De wilde soort is zijdeachtig en goudgeel tot oranje van kleur. Je vindt tegenwoordig ook cultivars met witte, room-gele, roze of mauve, enkel of gevulde bloemen.
Ze bedekken graag grote gebieden en zorgen zo voor een prachtig geel bloementapijt. Zodra het nat, bewolkt of donker wordt, gaan de bloemen dicht.
Na de zomer worden de bloemen vervangen door slanke, gegroefde zaaddozen van 7 tot 10 cm lang die zich krachtig openen door middel van twee kleppen.
Het slaapmutsje doorheen de geschiedenis
- De Noord-Amerikaanse Indianen kenden al lang de zenuwpijnstillende werking van deze Californische klaproos. Ze gebruikten hun sap bij kiespijn.
- Het stuifmeel werd door de vrouwelijke Indianen gebruikt voor cosmetische doeleinden.
- De bladeren werden gegeten als groenten.
- De Cahuilla Indianen daarentegen vonden dat enkel de medicijnman het mocht voorschrijven omdat het te gevaarlijk was.
Van de goudpapaver wordt enkel het bovengronds deel (herba) van het kruid gebruikt dat geoogst wordt tijdens de bloeiperiode.
De belangrijkste inhoudstoffen van het slaapmutsje
In het slaapmutsje bevinden zich diverse soorten chinoline-alkaloïden die sterk gelijken op deze van papavers. Maar hun werking is anders, de alkaloïden van het slaapmutsje zijn niet verslavend. Verder bevat de goudpapaver ook nog flavonolglycosiden zoals rutine, en een kleine hoeveelheid bitterstoffen, fytosterolen, carotenoïden en cyanogeenglycosiden.
De heilzame werking van het slaapmutsje
- Kalmerende werking (sedativum)
Net als andere rustgevende stoffen zoals benzodiazepinen, werken sommige alkaloïden van de goudpapaver op de GABA-receptoren. De kalmerende en angstverminderende eigenschappen van goudpapaver worden hieraan toegeschreven. In deze context kan het slaapmutsje worden ingezet bij overspanning, stress, nervositeit, overdreven emoties en bezorgdheid, opwinding en conflictsituaties. Dit kruid is geschikt voor alle leeftijden. Je kunt het ook gebruiken bij kinderen met ADHD en bedplassen (Enuresus nocturna). - Hartsedativum
Als hartsedativum wordt het gebruikt om de doorbloeding van de kransslagaders te verhogen en de hartslag te vertragen. Daarnaast is het een goed adjuvans bij hoofdpijn, hartkloppingen, hypertensie, jeuk, netelroos … die het gevolg zijn van stress. - Mild slaapverwekkend (hypnoticum)
- Goudpapaver verkort vooral de inslaaptijd en verbetert de kwaliteit van de slaap. Ze helpt bij slaapstoornissen of slapeloosheid (insomnia) om beter in te slapen en als je ’s nachts vaak wakker wordt. Maar ook als je wakker wordt door krampen of pijn.
- Angstremmend (anxiolyticum)
Door de werking van GABA te bevorderen, vermindert het slaapmutsje overdreven emotionaliteit en helpt het bij angsten, examenvrees en nachtmerries.
- Krampstillend (spasmolyticum) en spierontspannend (relaxans)
Lichaam en geest zijn nauw met elkaar verbonden. Zo kunnen geestelijke spanningen een weerslag hebben op het lichaam en fysieke spanningen opwekken zoals maagdarmkrampen, kolieken, galsteenkolieken, blaaskrampen of een spastische colon. In deze context heeft het slaapmutsje een krampstillende en spierontspannende werking. Dit geldt ook bij spierkrampen of opgespannen spieren en als adjuvans bij spanningshoofdpijn en migraine, maar ook bij astma.
- Licht pijnstillend (analgetisch) en zenuwpijnstillend (antineuralgisch)
De verbeterede GABA-werking heeft ook zijn invloed op pijn en zenuwpijn. Zo heeft de goudpapaver ook een mild positief effect bij zenuwpijnen (neuralgieën) en tandpijn.
- Omdat de chinoline-alkaloïden narcotisch zwakker zijn dan de fenantreenalkaloïden van het morfine- en codeïnetype in de Slaapbol, het verwante papaver slaapmiddel (somniferum), is het slaapmutsje volkomen onschadelijk. Het onderdrukt het zenuwstelsel niet, het werkt niet narcotisch en is absoluut niet verslavend.
- Uiteraard moet je geen overdreven doses nemen, dit kan leiden tot een katergevoel (hangover). Hou je dus aan de opgegeven hoeveelheid.
- De goudpapaver wordt ook goed verdragen door kinderen.
- Heb je last van een lage bloeddruk, dan raadpleeg je best je arts alvorens het te gebruiken.
- Gebruik dit kruid niet tijdens de zwangerschap en de borstvoedingsperiode, bij kinderen onder de 2 jaar, bij mensen met een zware depressie of psychose of bij mensen met een ernstige nierziekte.
- Interacties zijn mogelijk met bloeddrukverlagers (antihypertensiva), antihistaminica, kalmeermiddelen (sedativa), pijnstillers (analgetica) en antidepressiva van het type MAO-remmers.
Als je goudpapaver wenst te combineren met medicijnen of andere kruiden, raadpleeg steeds je arts of een fytotherapeut die gespecialiseerd is in fytotherapeutische Eschscholziapreparaten.
Alle in dit artikel besproken medicinale werkingen van het slaapmutsje komen uit het “Groot Handboek Geneeskrachtige Planten” van Geert Verhelst, een op wetenschappelijk onderzoek gebaseerd naslagwerk over medicinale planten en kruiden, dat ook gebruikt wordt in de fytotherapie.
