Wat is foliumzuur?

Foliumzuur is de generische term voor een wateroplosbare vitamine van het B-complex. Bij ons wordt foliumzuur ook vitamine B11 genoemd, in Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten eerder vitamine B9. Foliumzuur bestaat in verschillende vormen die vaak door elkaar gebruikt worden, zoals:

• (Voedings)folaat is een redelijk instabiele vorm van foliumzuur zoals het van nature voorkomt in voedsel. Het is de vorm waarin deze vitamine actief is in het lichaam. Folaat is een grote groep verwante pteroglutamaatverbindingen die eenzelfde vitaminewerking hebben als foliumzuur. Ongeveer 90% van de folaten in de voeding bevat één tot maximaal elf glutamaatgroepen die door middel van peptideverbindingen met elkaar verbonden zijn. De folaatvormen in de voeding worden in het lichaam d.m.v. enzymen gereduceerd tot de actieve vorm tetrahydrofolaat.

• Foliumzuur zelf komt niet in de natuur voor maar is de chemisch gesynthetiseerde variant pteroylmonoglutaminezuur (PMG), zoals we het kennen in voedingssupplementen en in met foliumzuur verrijkte voeding. Foliumzuur is de meest geoxideerde vorm van folaat en hierdoor ook de meest stabiele vorm. De omzetting in het lichaam naar de actieve vorm tetrahydrofolaat is een ingewikkeld proces waarbij naast verschillende enzymen ook hulpstoffen (cofactoren) nodig zijn zoals vitamine B2, B3, zink en serine.

• Folinezuur is een chemische voorloper (precursor) van een van de belangrijkste tetrahydrofolaatverbindingen en kan daarom bepaalde stappen overslaan in de omzetting naar de actieve vorm van foliumzuur. Bovendien heeft deze vorm een langere halfwaardetijd in het lichaam en lijkt het metabolisch actiever dan foliumzuur. Als voedingssupplement is folinezuur doeltreffender maar duurder dan foliumzuur. Het is verkrijgbaar als calciumfolinaat en wordt vooral gebruikt als tegengif (antidotum) tijdens kankertherapieën.

Sommige mensen beschikken niet over de nodige enzymen om foliumzuur actief te maken. Een supplement met folaat is dan beter aangewezen dan met foliumzuur omdat folaat een hogere biobeschikbaarheid heeft.

Waarom hebben we foliumzuur of folaat nodig?

• Foliumzuur draagt samen met vitamine B6, B12 en betaïne bij tot een normale bloedvorming en is hiermee betrokken bij de aanmaak van rode bloedcellen.

• Folaat speelt een rol in de vorming van de bouwstenen (nucleotiden) van het erfelijk materiaal (RNA en DNA) in de lichaamscellen. Folaat is immers een co-enzym bij de vorming van bepaalde onderdelen van de nucleotiden (purine en pyrimidine). Onrechtstreeks is folaat ook betrokken bij de aanmaak van transfer-RNA.

• Foliumzuur speelt een belangrijke rol in het celdelingsproces en bijgevolg in de (snelle) groeiprocessen en weefselvorming zoals het geval is bij foetussen en baby’s. Meer bepaald is foliumzuur ook betrokken bij de ontwikkeling van de hersenen en het ruggenmerg van de foetus. Om die reden is foliumzuur vooral gekend als vitamine ter preventie van een open ruggetje (neuraalbuisdefecten -NBD) bij de geboorte. Vitamine B11is dus cruciaal voor vrouwen met een zwangerschapswens en tijdens het eerste trimester van de zwangerschap. Het is tijdens deze periode dat vitamine B11 bijdraagt tot de volledige sluiting van de neurale buis van de foetus.

• Folaat draagt bij tot het goede verloop van de aminozuursynthese zoals serine en glycine.

• Foliumzuur draagt bij tot het homocysteïnemetabolisme. Folaat levert de methylgroep die nodig is om de actieve vorm van vitamine B12 (methylcobalamine) te vormen, een stof die nodig is om het schadelijke homocysteïne af te breken en om te zetten in het aminozuur methionine. Te hoge hoeveelheden homocysteïne zijn een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van hart- en vaatziekten, leeftijdsgerelateerde verminderde cognitieve functies en kanker. Hoewel vitamine B6, B12 en betaïne ook nodig zijn in het homocysteïnemetabolisme, is de rol van foliumzuur hierin toch wel de belangrijkste.

• Samen met vitamine C en B12 is folaat nodig voor de afbraak van proteïnen en de vorming van hemoglobine, het onderdeel van de rode bloedcellen dat zuurstof en CO2 transporteert.

• Foliumzuur draagt bij tot een normale psychologische functie

• Foliumzuur draagt bij tot een goede werking van het immuunsysteem

• Foliumzuur draagt bij tot de vermindering van vermoeidheid en moeheid