Vitamine D tekort in het noordelijk halfrond 

We lezen het steeds vaker in het nieuws: 90 % van de Belgische en Nederlandse bevolking kampt met een vitamine D tekort. Vitamine Ddeficiëntie wordt vaak onderschat, maar wist je dat naast vermoeidheid het ook tot een verminderde weerstand, depressie, spierpijn, haarverlies en nog vele andere klachten kan leiden?

Wat is vitamine D

Vitamine D is een vetoplosbare vitamine die zich gedraagt als een hormoon. Vitamine D wordt slechts in beperkte mate via de voeding opgenomen en komt hoofdzakelijk voor in twee verschillende vormen: vitamine D2 (ergocalciferol) en vitamine D3 (cholecalciferol), ook wel 25(OH)D genoemd.

Bronnen van vitamine D

·         De zon
Vitamine D3 wordt in de huid aangemaakt onder invloed van ultraviolet licht (uvB), afkomstig van de zon. Voorwaarde hiervoor is dat je dagelijks minstens 15 tot 30 minuten buiten bent tussen 11.00 en 15.00 uur. Tijdens de wintermaanden en op bewolkte dagen is er echter niet genoeg zonlicht om voldoende vitamine D aan te maken.

·         Voedingsbronnen
Vitamine D3 komt slechts in zeer beperkte mate voor in bepaalde voedingsmiddelen zoals vette vis, meer bepaald (wilde) zalm, makreel en tonijn, maar ook in vlees, eigeel, rundslever, kabeljauwleverolie, sardienen en kaviaar.

Vitamine D2 wordt ook in planten aangemaakt onder invloed van zonlicht. Plantaardige vitamine D uit paddenstoelen, schimmels en avocado’s wordt echter niet zo goed door het lichaam opgenomen.

·         Supplementen en verrijkte voedingsmiddelen
Het is dus onmogelijk om voldoende vitamine D uit de voeding te halen. Het grootste deel moeten we zelf aanmaken, maar bij te weinig zonlicht is dat niet evident.

Daarom worden diverse voedingsmiddelen zoals melk, boter en margarine verrijkt met vitamine D. In verrijkte voedingsmiddelen en supplementen worden zowel Vitamine D2 als D3 gebruikt. Vitamine D3 heeft hierbij de voorkeur omdat de actieve werking sterker is dan bij de D2vorm. 

Gezondheidsvoordelen van vitamine D

De laatste 20 jaar is er enorm veel onderzoek gedaan naar vitamine D zodat we steeds meer te weten komen over haar rol in het menselijk lichaam. Zo zijn er intussen al meer dan 30 receptoren in verschillende weefseltypes en organen aangetroffen voor vitamine D: afweercellen, hersenen, spieren en hart, hoorncellen van de huid, alvleesklier, schildklier, bijschildklier, thymus, darmen, prostaat, eierstokken, borst, baarmoeder en placenta. Vitamine D heeft dus een uitgestrekt werkterrein en beïnvloedt de gezondheid op de meest uiteenlopende manieren:

·         Sterke beenderen en tanden
Vitamine D draagt bij tot de aanmaak van calcitriol, het hormoon dat de opname van calcium bevordert. Op die manier is vitamine D essentieel voor de vorming van sterke botten en tanden. Een lagere calciumopname verhoogt het risico op broze beenderen en breuken, osteoporose bij vrouwen vanaf de menopauze (+/ 50 jaar) en ouderen in het algemeen. Bij kinderen speelt vitamine D een belangrijke rol in de groei en de ontwikkeling van het beendergestel en de tanden.

·         Immuunsysteem
Vitamine D zorgt voor een gezond en evenwichtig afweersysteem en draagt bij tot de algemene weerstand tegen infecties. Mensen met een vitamine Dtekort zijn vatbaarder voor virale infecties zoals verkoudheden, griep en coronavirussen. Er zijn ook steeds meer aanwijzingen dat vitamine D een beschermend effect heeft bij een ernstiger ziekteverloop.

·         Spierfunctie en spierkracht
Vitamine D is nodig voor de spierfunctie en de spierkracht. Vallen is bij oudere mensen een sterke risicofactor voor botbreuken. Sterke spieren zijn dan ook belangrijk om het valrisico te verminderen bij mensen met een onstabiele houding en spierzwakte. En aangezien het hart ook een spier is, ondersteunt vitamine D ook de werking en de spierkracht van de hartspier. Vitamine Dtekort kan zich op dat vlak ook uiten in onverklaarbare spierpijn, spierkrampen, algemene zwakte en vermoeidheid.

·         Gezond oud worden
Een aantal recente studies hebben nu ook aangetoond dat een goede vitamine Dstatus de levensverwachting en de levenskwaliteit gunstig beïnvloedt. Een optimale vitamine Dopname gedurende het hele jaar is zonder enige twijfel een uitstekende investering in je gezondheid omdat het je kansen op gezond oud worden aanzienlijk verhoogt.

·         Darmflora
Recente studies hebben nu ook uitgewezen dat vitamine D de samenstelling van de microbiële flora gunstig kan beïnvloeden in het spijsverteringskanaal. Dit zou een verklaring kunnen geven waarom vitamine D een positief effect heeft op ontstekingsziekten van de darm zoals het prikkelbare darmsyndroom, de ziekte van Crohn en bacteriële darminfecties.

·         Geestelijke gezondheid
Vitamine D is een belangrijke schakel voor ons mentaal welzijn. Het is al langer geweten dat meer zonlicht psychische problemen zoals winterdepressies, stress, algemene depressies en angsten kan verbeteren.
De hormoonachtige zonvitamine heeft ook een positief effect op de hersenfunctie zoals het geheugen, het aandacht en concentratievermogen en het nemen van beslissingen.