Zwemmerseczeem, zeer besmettelijke voetschimmel

Wat is zwemmerseczeem?

Zwemmerseczeem of een atletenvoet is eigenlijk een verkeerd gekozen term voor een schimmelinfectie aan een of beide voeten (tinea pedis) en is dus geen eczeem.
 

Wat zijn de oorzaken van zwemmerseczeem?

Het zogenaamde zwemmerseczeem wordt veroorzaakt door schimmelsoorten uit de groep van de dermatofyten zoals Trichophyton of Epidermophyton. Deze schimmelsoorten gedijen goed in vochtige omgevingen zoals gemeenschappelijke sportkleedkamers en douches, zwembaden en sauna’s. Vandaar ook de naam zwemmerseczeem. Een andere oorzaak van voetschimmel is het dragen van slecht ventilerende schoenen, waardoor de voeten gaan zweten.

Als de huid een neutrale zuurtegraad heeft, heeft ze een natuurlijk vetlaagje dat bescherming biedt tegen voetschimmel. Door de voeten echter te veel met zeep te wassen en/of de zeep er onvoldoende af te spoelen, gaat dat vetlaagje verloren en geraakt de zuurtegraad van de huid verstoord waardoor de schimmels de huid kunnen binnendringen en er gaan groeien.

Risicofactoren voor het ontstaan van voetschimmel

Geschat wordt dat ongeveer 10% van de bevolking en 20% van de volwassen mannen last heeft van een voetschimmelinfectie. Volgende risicofactoren kunnen de incidentie van voetschimmel aanzienlijk verhogen:

• Vaak douchen of een bad nemen
• Zeer vaak verblijven in vochtige omgeving zoals zwemmers en atleten
• Vaak op blote voeten rondlopen
• Veel zeep of shampoo gebruiken en de voeten onvoldoende spoelen
• Al belast zijn met een andere huidziekte
• Suikerziekte (diabetes)
• Een verminderde afweer of een verzwakte immuniteit door bijvoorbeeld een chemokuur
• Een slechte hygiëne
• Vaak transpireren door te strakke schoenen te dragen

Is voetschimmel besmettelijk?

Voetschimmel is jammer genoeg zeer besmettelijk en kan dus zeer gemakkelijk via direct contact met de geïnfecteerde huid doorgegeven worden van de ene persoon op de andere of via besmette voorwerpen zoals handdoeken en schoenen. De schimmel bevindt zich in de huidschilfers die loskomen op vloeren van zwembaden, doucheruimtes en sportruimtes. Door in contact te komen met de huidschilfers van een besmette persoon, kun jij ook voetschimmel krijgen

Wat zijn de symptomen en het verloop van zwemmerseczeem

De symptomen van zwemmerseczeem zijn meestal goed herkenbaar:

• Witte of rode schilfers en/of scheurtjes (kloofjes) tussen de tenen. Meestal beginnend tussen de vierde en de vijfde (kleine) teen
• Schilfers aan de onderkant of zijkant(en) van de voet(en)
• Een verschillende kleur met deze van de gezonde huid zoals lichter, donkerder of rood
• Jeuk en soms een branderig gevoel
• Soms blaren, puistjes of zweren
• Verdikkingen (eelt), barsten en/of afschilfering van de huid
• Vaak een vieze geur
• Uitbreiding naar de nagels zoals kalknagels (onychomycose)
• In ernstige gevallen kan de infectie zich zelfs uitbreiden naar de handpalmen, de vingers of de liesstreek.
• Soms kan de aandoening spontaan genezen.
   

Hoe wordt zwemmerseczeem gediagnosticeerd?

Als je last hebt van bovenstaande symptomen is het belangrijk om je voeten te laten nazien door je huisarts of een huisspecialist (dermatoloog). Bij het zien van de symptomen is het meestal wel snel duidelijk of het gaat om een voetschimmel of een andere aandoening. Bij twijfel zal de arts een schraapsel nemen van de huid om die te (laten) onderzoeken onder een microscoop.

Hoe kan voetschimmel behandeld worden?

• Antischimmelcrèmes, -zalven en -poeders
  De behandeling van zwemmerseczeem omvat meestal antischimmelmedicatie zoals crèmes, zalven of poeders die lokaal op de geïnfecteerde huid worden aangebracht. Schimmelbestrijdende middelen zoals clotrimazol, econazol en sulconazol remmen de groei van schimmel, terwijl middelen zoals terbinafine schimmeldodend zijn. Daarnaast kunnen jodiumhoudende middelen de behandeling van schimmels ondersteunen. Al deze middelen zijn verkrijgbaar zonder voorschrift bij je apotheek. Terbinafine-crème moet minder vaak en minder lang gesmeerd worden dan andere crèmes, maar werken evengoed. Smeer 1x/dag gedurende 1 tot 2 weken, maar niet langer dan 2 weken terbinafine-crème op de plekken en 2 cm er rondom. Smeer andere crèmes 2x/dag in. Als de beschadigde huid verdwenen is, smeer dan nog 1 week door.
  
  Smeer de zalf niet te dik zodat ze na het smeren niet meer te zien is. Let op, sommige mensen kunnen allergisch reageren op een of meerdere van de inhoudstoffen. Kies je voor Miconazol, weet dan dat deze zalf de werking van sommige bloedverdunners kan veranderen. Gebruik je bloedverdunners, dan is het raadzaam om een andere zalf te gebruiken of eerst te overleggen met je huisarts.
   
• Orale antischimmelmedicijnen
  Bij ernstige of terugkerende infecties kan de arts ook een antischimmelmedicijn in pilvorm voorschrijven. Als bijvoorbeeld de zijkanten en/of de onderkant van je voet(en) aangetast zijn, dan zit de schimmel meestal dieper in de huid en werkt de antischimmelzalf vaak niet of onvoldoende om je huid te genezen. In dat geval kan de arts je terbinafinetabletten voorschrijven die je 1x/dag gedurende 2 weken moet innemen. In dit geval is het zeer belangrijk om de medicatie tot het einde van de voorgeschreven periode uit te nemen, ook al lijken de symptomen vroeger verdwenen te zijn. Dit om een nieuwe infectie te voorkomen.

Waar je op moet letten bij het gebruik van orale antischimmelmedicatie
 

• Gebruik ze niet als je zwanger bent of wilt worden of als je borstvoeding geeft.
   
• Deze medicatie beïnvloedt de werking van andere medicijnen zoals bloedverdunners, antidepressiva, cholesterolverlagers en medicijnen voor hartziektes. Bespreek het gebruik ervan altijd eerst met je huisarts of specialist.
   
• Nevenwerkingen zoals misselijkheid, overgeven en diarree kunnen optreden, maar verdwijnen meestal na enkele dagen.
   
• In enkele gevallen kunnen ze tekenen van geelzucht veroorzaken zoals een gele huid, geel oogwit, jeuk, een bruine plas en of een lichtgrijze stoelgang. Stop in dat geval de medicatie onmiddellijk en bel je huisarts.

Wat kun je zelf doen om zwemmerseczeem te vermijden of de genezing te ondersteunen?

Naast medicatie zijn er enkele maatregelen die je zelf kunt nemen om de genezing te bevorderen en herhaling te voorkomen, zoals:

• Houd de geïnfecteerde huid schoon en droog.
   
• Was je voeten bij voorkeur zonder zeep. Die je dit toch, spoel je voeten dan zo goed mogelijk af zodat er geen zeepresten blijven zitten.
   
• Droog je voeten goed af, ook tussen je tenen.
   
• Gebruik hiervoor steeds een schone handdoek.
   
• Doe eventueel wat drogende poeder (talkpoeder) tussen je tenen.
• Draag geen synthetische sokken, geef de voorkeur aan katoenen of wollen sokken.
   
• Neem elke dag verse sokken.
   
• Draag lichte, ademende schoenen. Indien mogelijk liefst sandalen, linnen of lederen schoenen. Gesloten rubberen of plastic schoenen zijn uit den boze.
   
• Vermijd het delen van persoonlijke zaken zoals handdoeken, schoenen of nagelknippers.
   
• Gebruik antischimmelpoeder of -spray in je schoenen.
   
• Laat je voeten regelmatig luchten en drogen, vooral als ze vaak vochtig worden.
   
• Probeer je eigen slippers te dragen in gemeenschappelijke ruimtes waar veel op blote voeten gelopen wordt zoals in doucheruimtes en zwembaden.
   
• Loop binnenshuis zo veel mogelijk op blote voeten of sokken rond.

Conclusie

Zwemmerseczeem is een veelvoorkomende, maar vervelende aandoening die veroorzaakt wordt door schimmels die gedijen in warme, vochtige omgevingen. Hoewel het vooral de voeten treft, kan het zich ook verspreiden naar andere delen van het lichaam. Gelukkig is de aandoening meestal goed te behandelen met antischimmelmedicatie en enkele preventieve maatregelen. Als je denkt dat je zwemmerseczeem hebt, raadpleeg dan je huisarts of een dermatoloog voor een juiste diagnose en behandeling. Met de juiste zorg kun je snel van de symptomen afkomen en herhaling voorkomen.