Maagontsteking of gastritis

Een maagontsteking (gastritis) is een veelvoorkomende aandoening die miljoenen mensen wereldwijd treft. Het kan plotseling optreden en kortdurend zijn, of het kan chronisch worden en langdurig ongemak veroorzaken. Het begrijpen van de oorzaken, symptomen en behandelingen van maagontsteking is essentieel voor het effectief beheren van deze soms pijnlijke aandoening. In dit artikel gaan we dieper in op wat een maagontsteking precies is en hoe het behandeld kan worden.
 

Wat is een maagontsteking?

Een maagontsteking verwijst naar een ontsteking van het slijmvlies van de maagwand. Het maagslijmvlies bestaat uit pariëtale cellen die niet alleen maagzuur produceren voor de spijsvertering, ze zorgen ook voor de aanmaak van intrinsieke factor en hebben als doel de maagwand te beschermen tegen het agressieve maagzuur dat ze produceren. Wanneer het maagslijmvlies beschadigd raakt of geïrriteerd wordt, kan het leiden tot ontsteking en symptomen zoals pijn, brandend maagzuur en misselijkheid.

Soorten maagontstekingen en hun oorzaken

Maagontsteking (gastritis) kan plotseling ontstaan (acute gastritis), of ontwikkelt zich geleidelijk (chronische gastritis).

• Acute gastritis
  Een kortdurende maagontsteking is meestal het gevolg van een stressvolle situatie, het gebruik van niet-steroïdale ontstekingsremmers (NSAID’s) zoals ibuprofen en aspirine, een virus (buikgriep), overmatig alcoholgebruik, roken, ongezonde voeding met veel transvetten en/of toegevoegde suikers, een terugloop van galvloeistof in de maag of een onderliggende ziekte zoals de Ziekte van Crohn. Al deze substanties irriteren het maagslijmvlies wat kan leiden tot ontstekingen. Wanneer de oorzaak weggenomen wordt, geneest acute maagontsteking meestal vanzelf.
   
• Chronische gastritis
  Er zijn drie vormen bekend waarbij het maagslijmvlies voor langere tijd ontstoken is:
   
  • Bacteriële gastritis
    Bij 30% tot 50% van de mensen met maagklachten wordt de chronische maagontsteking veroorzaakt door een infectie met de bacterie Helicobacter pylori. Aangezien deze bacterie bijzonder goed bestand is tegen de inwerking van het maagzuur, is ze in staat om het maagslijmvlies te beschadigen.
     
  • Auto-immune gastritis
    Deze vorm van maagontsteking wordt veroorzaakt door een fout in het afweersysteem waardoor antistoffen de cellen van het maagslijmvlies (pariëtale cellen) beginnen aan te vallen. Hierdoor ontstaat een maagzuurtekort waardoor de slijmvlieslaag gaat ontsteken.
     
  • Atrofische gastritis
    Door een chronische maagontsteking kan het maagslijmvlies blijvend dunner worden (atrofiëren). Dit komt vooral voor bij auto-immune gastritis. Daardoor vermindert het aantal klierbuisjes in het maagslijmvlies dat zorgt voor de maagsapproductie. Atrofische gastritis kan op lange termijn leiden tot een vitamine B12-tekort, met bloedarmoede (pernicieuze anemie) als gevolg. Atrofische gastritis kan ook lichtjes de kans op maagkanker verhogen.

Wat zijn de symptomen van maagontsteking?

Een maagontsteking of gastritis veroorzaakt niet altijd klachten. Wanneer er wel klachten zijn, kunnen ze variëren van mild tot ernstig zoals:

• Pijn in de maagstreek, die vaak toeneemt wanneer je eet
• Een zeurend, brandend gevoel in de bovenbuik
• Een opgeblazen gevoel en winderigheid
• Misselijkheid
• Soms overgeven
• Een verminderde eetlust
• Zure oprispingen (brandend maagzuur)
• Hoesten ten gevolge van de maagzuurprikkel in de luchtpijp

Raadpleeg zeker je huisarts wanneer de volgende ernstige symptomen optreden:

• Hevige pijn in de maagstreek
• Aanslepende klachten
• Pijn die uitstraalt naar de rug
• Het gevoel niet meer goed te kunnen doorslikken
• Pijn bij het slikken
• Herhaaldelijk braken
• Gewichtsverlies
• Voor het eerst last hebben en ouder zijn dan 50 à 55 jaar
• Zwarte, teerachtige, kleverige, stinkende stoelgang (melena) wat kan wijzen op bloedingen in de maag, de slokdarm of de dunne darm ten gevolge van bloedende maagzweren, dunnedarmzweren of slokdarmspataders

Hoe wordt een maagontsteking gediagnosticeerd?

• Vraaggesprek
  Op basis van een vraaggesprek (anamnese) kan de arts meestal al herkennen of je last hebt van een acute of chronische gastritis. Als je jonger bent dan 55 jaar en je hebt geen al te ernstige symptomen zal de arts je meestal een proefbehandeling geven gedurende 2 tot 4 weken.
   
• Ademtest, stoelgangonderzoek of bloedonderzoek
  Als de arts een vermoeden heeft dat je besmet bent met de Helicobacter pylori-bacterie, kan hij de aanwezigheid ervan opsporen met een ademtest, een stoelgangonderzoek of een bloedonderzoek. Voorwaarden hiervoor zijn dat je minstens 2 weken op voorhand gestopt bent met het nemen van maagzuurremmers en minstens 4 weken geen antibiotica meer neemt.
   
• Kijkonderzoek
  Reageer je niet of onvoldoende op de proefbehandeling, ben je ouder dan 55 jaar en/of zijn de symptomen ernstig, dan kan de arts je doorverwijzen naar een maagdarmspecialist (gastro-enteroloog) die een kijkonderzoek van je maag (gastroscopie) zal uitvoeren. Tijdens dat inwendig maagonderzoek, kan de specialist proefweefsels (biopten) nemen van het maagslijmvlies om deze te laten onderzoeken op aantasting met de Helicobacter pyloribacterie of eventuele kwaadaardige afwijkingen.

Wat kun je zelf doen als je last hebt van maagklachten?

• Pas je levensstijl aan
  • Stop met roken, roken verhoogt immers de aanmaak van maagzuur.
  • Stop met het drinken van alcohol, alcohol irriteert het maagslijmvlies.
  • Eet rustig en kauw goed. Neem voldoende de tijd om te eten en zorg voor zo weinig mogelijk afleiding zoals GSM opnemen, tv kijken tijdens het eten…
  • Neem eventjes rust na de maaltijd zodat de spijsvertering zijn werk kan doen
  • Probeer regelmatig te eten zonder maaltijden over te slaan.
  • Verdeel je maaltijden in kleinere porties over de dag. Test welke maaltijdverdeling het beste bij je past.
  • Vermijd voedingsmiddelen en drank die irritatie uitlokken of verergeren, zoals vette of sterk gekruide gerechten, zure of koolzuurhoudende drank, koffie, chocolade, alcohol of pepermunt.
  • Kies eerder voor een vezelrijke voeding. Vezels uit groenten en fruit zorgen immers voor een optimale hoeveelheid maagzuur.
  • Voeg kurkuma toe aan je gerechten. Kurkuma is zowel antioxidant als een goede ontstekingsremmer, het vermindert pijn en versnelt het herstel.
  • Als je te zwaar bent, is het aangeraden om af te vallen omdat je klachten hierdoor kunnen verminderen.
  • Heb je last van stress, angst, depressie, somberheid of slaapproblemen, dan is het belangrijk om je probleem zo snel mogelijk aan te pakken. Vaak gaan de maagklachten vanzelf weg.
     
• Wees voorzichtig met medicijnen
  • Vermijd het gebruik van niet-steroïdale ontstekingsremmers zoals ibuprofen en aspirine. Zij kunnen immers maagontsteking en maagbloedingen veroorzaken. Indien het niet anders kan, is een kortstondig gebruik van paracetamol een mogelijk alternatief. Wees hier echter ook voorzichtig mee, want langdurige inname van paracetamol kan ook voor heel wat nevenwerkingen zorgen.
  • Heb je last van een of meerdere maag- en/of dunnedarmzweren, wees dan voorzicht met het gebruik van bloedverdunners en aspirine.
  • Bespreek het gebruik van je medicijnen altijd eerst met je arts.

Medicamenteuze behandeling van maagontsteking

De behandeling van maagontsteking hangt af van de onderliggende oorzaak en de ernst van de symptomen. Zo geneest een acute maagontsteking meestal vanzelf zonder behandeling en mits een aanpassing van je levensstijl zoals hierboven beschreven. Keren je klachten echter regelmatig terug of heb je een chronische maagontsteking, dan kan de arts je maagbeschermende middelen https://www.medibib.be/nl-be/apotheek/maag-en-darm/maagzuur/ of eventueel meer ingrijpende medicijnen voorschrijven zoals:

• Zuurremmende middelen
  Antacida zijn middelen die het maagzuur neutraliseren en verlichting kunnen bieden bij symptomen zoals brandend maagzuur. Er bestaan heel wat antacida op de markt, je vindt ze ook onder de geneeskundige kruiden en natuurlijke voedingssupplementen.
   
• Protonpompremmers (PPI's)
  Dit zijn medicijnen die de maagzuurproductie remmen. Door ze tijdelijk in te zetten kan het maagslijmvlies tot rust komen waardoor de maagwand de tijd krijgt om te genezen. Bij langdurig gebruik moet er echter gelet worden op de vitamine B12-status en de mogelijkheid op het ontstaan van bloedarmoede omdat deze medicijnen ook de intrinsieke factor remmen.
   
• Antibiotica
  Als de maagontsteking veroorzaakt wordt door een infectie met de Helicobacter pyloribacterie, kan de arts naast een maagzuurremmer ook een antibioticakuur voorschrijven om de bacterie uit te roeien. Meestal gaat het om een combinatie van 2 of 3 soorten antibiotica.

Conclusie

Een maagontsteking of gastritis is een veelvoorkomende aandoening die ongemak en pijn kan veroorzaken bij degenen die eraan lijden. Door de oorzaken, symptomen en behandelingen van maagontsteking te begrijpen, kunnen mensen effectief leren omgaan met deze aandoening en hun kwaliteit van leven verbeteren. Als de symptomen van maagontsteking aanhouden of verergeren, kan dit wijzen op een ernstiger onderliggend gezondheidsprobleem. In dat geval is het belangrijk om de medische hulp van je huisarts in te roepen.